Jean-Marie Cardebat, hoogleraar economie aan de Universiteit van Bordeaux en professor aan de School for Economics van Bordeaux geeft een analyse van de Franse wijncrisis en de mogelijke oplossingen voor de ontstane situatie.
Structurele problemen
Gegeven de slechte oogst van dit jaar, kampt de wijnsector in Frankrijk met structurele problemen die vragen om een oplossing waarbij oude gewoontes moeten worden doorbroken.
Het is volgens de econoom niet de eerste keer dat het slecht gaat en waarschijnlijk ook niet de laatste keer. Nochtans zijn de boodschappers van de crisis talrijk en blijvend. Zowel het aanbod als de vraag worden getroffen. Het conservatisme moet ophouden en plaats maken voor een meer innovatieve en pragmatische aanpak.
Aanbod is vluchtig en verliest snelheid
De Minster van Landbouw voorspelt dit jaar een verlies van de oogstopbrengst met 12%. Deze daling houdt gelijke tred met de wereldwijde rendementen in de wijngaarden. De oorzaak ligt in de ziektes van de wijnstokken, wijnbouwers die zich weinig zorgen maken, de milieueffecten en de sleutelrol van het klimaat die zowel de hoeveelheid als de kwaliteit beïnvloeden die om een uitdaging vragen.
Extreme omstandigheden
Op korte termijn beïnvloeden de extreme omstandigheden (zoals hagel, vorst en droogte) de kwaliteit en zorgen voor een grote onzekerheid van de oogst. Op korte termijn worden de voorraden in balans gebracht. De kleine schaal van productie – de norm in Frankrijk – lijken daardoor kwetsbaar en beroven de producenten van het beheersen van die onzekerheid. Op langere termijn kan de opwarming van de aarde de typiciteit van de wijn aantasten en vooral de oogst in de meest getroffen gebieden beïnvloeden. Het Franse productiesysteem lijkt daardoor bedreigd.
De consument is sterk veranderd
De problemen hebben ook te maken met de sterk veranderende vraag naar wijn in de afgelopen twintig jaar. Sinds 1960 is de consumptie van wijn in Frankrijk met de helft afgenomen. De ontwikkeling heeft te maken met de vervreemding van de Fransen met wijn die zich in de belangrijkste verkoopplaats, La Grande Distribution (de grootwinkelbedrijven), het meest merkbaar is. De bekende verkoopacties tijdens de Foire au Vin hebben daardoor veel moeten inleveren.
Export
Ook de export is moeilijker geworden. Twintig jaar geleden waren de belangrijkste markten Duitsland, België en het Verenigd Koninkrijk die toen in de Europese Unie zaten. Geen douanerechten en consumenten die de herkomstbenamingen begrepen. De belangrijkste concurrenten waren Italië en Spanje.
Nu zijn de belangrijkste afnemers de Verenigde Staten en China. Deze markten zijn beschermd en hun consumenten zijn moeilijker te verleiden omdat ze de cultuur en de herkomstbenamingen van Frankrijk niet kennen. Ook is de lijst van concurrenten groter geworden met wijnen uit de Nieuwe Wereld zoals Australië, Zuid-Afrika, Chili, Argentinië, Nieuw-Zeeland en de VS. Deze landen hebben sterke merken, heldere herkomstbenamingen, moderne marketingtechnieken, meer beschikbare aanplantgebieden en lagere kosten van productie. Dit betekent een concurrerende voorsprong. Daarbij moet de opkomst van andere dranken niet worden onderschat. Het is voor de Franse wijnboer moeilijker geworden.
Champagne achterna?
Om uit de crisis te geraken, moet de traditionele aanpak van het wijnvak overboord worden gezet. Vanwege de opwarming hebben bepaalde herkomstbenamingen – waaronder die van Bordeaux – nu toegestaan dat 5% van nieuwe, meer resistente druivenvariëteiten mogen worden aangeplant. Het is een kleine stap in de goede richting maar hoe vang je de sterke variatie in de oogsten op en win je de voorkeur van de consument wereldwijd?
Drie mogelijkheden
Zonder te pretenderen dat er een snelle oplossing is, zijn er drie mogelijkheden die bestudeerd kunnen worden. De eerste is de vermelding van het jaartal op het etiket. Dit is echter geen verplichting. Waarom zouden we het jaartal vermelden als de negatieven effecten voor ‘slechte’ jaargangen invloed hebben?
Waarom volgen we op dit gebied niet de champagne die alleen in uitzonderlijke jaren het oogstjaar vermeldt? Waarom dit model niet voor ‘stille’ wijnen? De consument zal het accepteren en de voorraden worden gunstig beïnvloed. De markten kunnen daardoor worden gestabiliseerd.
Termijnmarkt
Een andere aanpak zou de introductie van een termijnmarkt kunnen zijn waar kopers en verkopers de prijzen en volumes vastleggen. Deze aanpak wordt al voor de landbouwproducten toegepast. Daarmee worden risico’s van prijsfluctuaties verminderd. De onderhandse verkopen worden vaak door een van de partijen opgezegd. De markt wordt homogener. De markt van bulkwijnen werkt volgens dit systeem naar tevredenheid. De makers van deze markt bestaan al en worden gevormd door de courtiers die in staat zijn de wijnen te selecteren. Een termijnmarkt voor de bekende cépagewijnen en de gereputeerde wijngebieden betekenen een betere bedrijfsvoering en beheersing van risico’s en draagt bij aan een meer efficiënte wijnsector.
Meervoudige wijnen
Waarom brengen we het aantal herkomstbenamingen niet terug om de leesbaarheid voor de consument wereldwijd te vergroten? Uit een wetenschappelijk artikel blijkt dat de verschillende AOC’s van Bordeaux concurreren en inwisselbaar zijn voor de consument op basis van semantiek.
Frankrijk telt 350 AOC’s in wijn. Wat betekent dit voor de consument? Urgenter is merken te maken die met de producenten in de Nieuwe Wereld zich kunnen meten. Men moet meer denken in meervoud van wijnen, waarbij de wijnen van de wijnboer met persoonlijkheid een belangrijk segment vormen.
Vins Premium
Een ander segment is die van de premiumwijnen die verwijzen naar de wereld van de luxe en een voortrekkersrol voor Frankrijk vervullen. Maar niet iedereen kan die wijnen maken en erkenning genieten. Het is fundamenteel dat onze wijnproductie een concurrerende strategie heeft en ambitieus is voor wijnen is het middensegment. Zij vormen de handel in volume. Creëer krachtige en sterke internationale merken wat ongetwijfeld de overleving van de Franse wijnbouw betekent.
Deze drie sporen kunnen misschien provocerend lijken, maar het is een doorbraak van de gangbare praktijken en mogen geen taboe zijn in een sector die nodig zich moet hervinden om de strijd in de wijnwereld te voeren.
Bron: SudOuest
